Ból jest bardzo indywidualnym odczuciem i zależy od wielu czynników, m.in. wieku, stanu zdrowia czy psychiki. Okazuje się, że ból inaczej odczuwamy również pod względem płci. U kobiet ból opisywany jest jako bardziej intensywny, rozproszony i może trwać dłużej w porównaniu do mężczyzn. Skąd pochodzą różnice w odczuwaniu bólu?

Ból to złożone zjawisko sensoryczne i emocjonalne, którego mechanizmy obejmują układ nerwowy, endokrynny oraz czynniki psychospołeczne. W literaturze naukowej coraz częściej wskazuje się na istotne różnice w percepcji bólu w zależności od płci. Wynikają one z odmienności w gospodarce hormonalnej, aktywności neuronów oraz społecznych norm związanych z wyrażaniem i leczeniem bólu.

Biologiczne mechanizmy różnic w odczuwaniu bólu

Podstawową rolę w różnicach płciowych w percepcji bólu odgrywa układ hormonalny. Estrogeny, które dominują u kobiet, modulują przewodzenie impulsów bólowych poprzez wpływ na układ opioidowy oraz receptory NMDA. W zależności od fazy cyklu menstruacyjnego estrogeny mogą nasilać lub osłabiać odczuwanie bólu. U mężczyzn testosteron wykazuje działanie neuroprotekcyjne i przeciwbólowe, co może tłumaczyć ich większą tolerancję na bodźce bólowe.

Dodatkowo, kobiety mają większą gęstość receptorów bólowych w skórze, co prowadzi do większej wrażliwości na ból mechaniczny i termiczny. Badania neuroobrazowe wykazują także różnice w aktywacji struktur mózgowych odpowiedzialnych za przetwarzanie bólu – u kobiet bardziej aktywne są obszary związane z emocjonalnym aspektem bólu, natomiast u mężczyzn przeważa aktywność obszarów motorycznych odpowiedzialnych za reakcję na ból.

Tolerancja na ból i reakcja organizmu

Tolerancja na ból, czyli zdolność organizmu do znoszenia bodźców bólowych, różni się między płciami. Badania sugerują, że mężczyźni mają wyższy próg bólu, co oznacza, że wymagają silniejszego bodźca, aby odczuć ból. Z kolei kobiety, pomimo większej wrażliwości na ból, często wykazują większą odporność na ból przewlekły, co może być związane z adaptacyjnymi mechanizmami neurohormonalnymi.

Różnice w rodzajach bólu u kobiet i mężczyzn

Niektóre schorzenia bólowe występują częściej u jednej z płci:

• Kobiety są bardziej narażone na migreny, fibromialgię, zespół jelita drażliwego (IBS) oraz przewlekłe bóle miednicy. Zaburzenia te mają często komponent zapalny i są powiązane z działaniem estrogenów oraz większą reaktywnością układu nerwowego.
• Mężczyźni częściej cierpią na bóle mięśniowo-szkieletowe, urazy pourazowe oraz neuropatie związane z cukrzycą lub uszkodzeniami nerwów. U mężczyzn częściej występuje również ból związany z chorobą wieńcową, który może mieć nietypowy charakter, co często opóźnia diagnozę.

Psychospołeczne aspekty bólu

Różnice w percepcji bólu wynikają nie tylko z czynników biologicznych, ale również psychospołecznych. Kobiety częściej zgłaszają ból lekarzom i stosują strategie radzenia sobie z bólem, takie jak rozmowa czy wsparcie społeczne. Mężczyźni natomiast, pod wpływem norm kulturowych, częściej minimalizują swoje dolegliwości i rzadziej szukają pomocy medycznej, co może prowadzić do późniejszej diagnozy i gorszych wyników leczenia.

Różnice w leczeniu bólu w zależności od płci

W praktyce klinicznej zauważalne są różnice w podejściu do leczenia bólu u kobiet i mężczyzn. Badania wykazują, że kobiety częściej otrzymują leki przeciwbólowe z grupy opioidów oraz są częściej diagnozowane z przewlekłym bólem o podłożu psychosomatycznym. Mężczyźni natomiast częściej są leczeni agresywnymi metodami interwencyjnymi, takimi jak blokady nerwowe czy zabiegi chirurgiczne.

Podsumowanie

Percepcja bólu jest procesem wieloaspektowym, zależnym od płci w kontekście hormonalnym, neurologicznym oraz psychospołecznym. Kobiety wykazują większą wrażliwość na ból, lecz jednocześnie lepiej adaptują się do bólu przewlekłego. Mężczyźni z kolei mają wyższy próg bólu, ale rzadziej zgłaszają dolegliwości, co może prowadzić do późniejszej diagnozy. Zrozumienie tych różnic jest kluczowe dla skutecznej terapii bólu i indywidualizacji podejścia do pacjentów obu płci.

Źródła:

Poradnikzdrowie.pl, doz.pl

Fillingim, R. B., et al. (2009). Sex, Gender, and Pain: A Review of Recent Clinical and Experimental Findings. The Journal of Pain.

Bartley, E. J., & Fillingim, R. B. (2013). Sex differences in pain: a brief review of clinical and experimental findings. British Journal of Anaesthesia.