W leczeniu ran trudno gojących się, które stanowią poważne wyzwanie zarówno dla pacjentów, jak i dla lekarzy, kluczową rolę odgrywa skuteczne zarządzanie bólem. W tym kontekście istotne staje się nie tylko zastosowanie odpowiednich metod farmakologicznych, ale także nowoczesnych technik, które wspomagają proces gojenia i poprawiają jakość życia pacjenta. W rozmowie z naszym portalem dr Kinga Spyrka wyjaśnia najważniejsze zasady postępowania przeciwbólowego w ranach. 

Anna Łodzińska: Jak wygląda leczenie bólu w ranach trudno gojących się?

Dr n. med. i n. o zdr. Kinga Spyrka, Centrum Leczenia Oparzeń im. dr. Stanisława Sakiela w Siemianowicach Śląskich: – W leczeniu bólu w ranach trudno gojących się stosujemy obecnie farmakoterapię. Posługujemy się 3 stopniową drabiną analgetyczną, początkowo pacjenci zażywają niesteroidowe leki przeciwzapalne, paracetamol, następnie słabe opioidy, takie jak tramadol. W przypadku bólu nie do wytrzymania zalecane są silne opioidy, takie jak: morfina, fentanyl.

Jakie są skutki uboczne zażywania leków przeciwbólowych?

– Istnieje bardzo dużo działań niepożądanych związanych z długotrwałym zażywaniem środków przeciwbólowych. Do skutków ubocznych zaliczamy między innymi niewydolność nerek, niewydolność serca, wrzody żołądka, zwiększone ryzyko krwawienia oraz uzależniania, co stanowi obecnie globalny problem.

Jak ból wpływa na jakość życia pacjentów z trudno gojącymi się ranami?

– Im dłużej trwa ból, tym większe jest prawdopodobieństwo, że dojdzie do zmian w strukturze mózgu, a w szczególności do zaniku substancji szarej. Konsekwencją tych zmian mogą być trudności w nawiązywaniu interakcji społecznych, problemy ze snem oraz zwiększone ryzyko wystąpienia depresji. Osoby ze skłonnością do katastrofizowania mają większe trudności z rehabilitacją, unikają ruchu, co może prowadzić do zakrzepicy żył głębokich czy też zapalenia płuc. Istnieje też duże prawdopodobieństwo, że tacy pacjenci będą chcieli sięgać po większe dawki leków przeciwbólowych. Dodatkowo stres powoduje nadmierne wydzielanie kortyzolu, którego zwiększona ilość może ograniczać wchłanianie glukozy przez mięśnie. Nieleczony ból przyczynia się do wzrostu poziomu tego hormonu i w efekcie zaczyna on niszczyć mięśnie, co dalej prowadzi do utraty masy mięśniowej i opóźnienia procesu gojenia się ran.

Jak powinno wyglądać leczenie bólu w ranach według najnowszych wytycznych?

– Według najnowszych wytycznych Europejskiego Towarzystwa Leczenia Ran powinno się podejść w sposób holistyczny do leczenia bólu i wspomóc standardową farmakoterapię metodami niefarmakologicznymi. Istotna jest również współpraca z poradniami leczenia bólu oraz zwiększenie kompetencji pielęgniarek w zakresie podania lidokainy bez zlecenia lekarskiego nie tylko w postaci żelu, ale również jako roztwór do wstrzykiwań do znieczulenia miejscowego. Zmiana opatrunku mniej bolesna=lepsza jakość życia pacjentów.

Czy wirtualna rzeczywistość to technologia przyszłości w leczeniu bólu w ranach trudno gojących się?

– Działanie wirtualnej rzeczywistości polega na rozproszeniu uwagi pacjenta od wykonywanych procedur. Technologia ta jest unikalna, gdyż działa jednocześnie na zmysł wzroku oraz słuchu, potęgując działanie rozpraszające i dając pacjentowi bardzo realne złudzenie przebywania w świecie wirtualnym. Istnieje dużo publikacji naukowych potwierdzających jej pozytywne działanie w trakcie leczenia oparzeń. Przeprowadzone przeze mnie badanie do rozprawy doktorskiej wskazuje również, że wirtualna rzeczywistość może stanowić terapię wspomagającą w leczeniu owrzodzeń żylnych goleni.

Wpływ wirtualnej rzeczywistości na wszystkie aspekty życia pacjentów z owrzodzeniami żylnymi goleni może odegrać istotną rolę w życiu każdego pacjenta. Dolegliwości bólowe utrudniają proces leczenia, jak również stres, który prowadzi do zniechęcenia i braku wiary w sukces wyleczenia. Wirtualna rzeczywistość może wpłynąć również na zmianę nastawienia pacjenta co do leczenia, a tym samym wpłynąć na jego zaangażowanie, przestrzeganie zaleceń i nawet skrócenie czasu leczenia ran. Pacjenci, u których zastosowano odwrócenie uwagi, mogą przestać kojarzyć podstawową opiekę zdrowotną czy też szpital jako miejsce, w którym wykonywane są bolesne procedury, a raczej miejsce, w którym można odbyć za każdym razem wirtualną podróż, sukcesywnie dążąc do wyleczenia rany.

https://www.facebook.com/CollegiumMedicumUJD/videos/1222416042069093/?extid=CL-UNK-UNK-UNK-AN_GK0T-GK1C

Niefarmakologiczne metody leczenia bólu stosowane są już w Centrum Leczenia Oparzeń im. dr. Stanisława Sakiela w Siemianowicach Śląskich, a ich działanie prezentowane jest zarówno w trakcie krajowych, jak i zagranicznych konferencji. Zastosowanie wirtualnej rzeczywistości w leczeniu bólu w owrzodzeniach żylnych goleni zostało zaprezentowane w trakcie 34. Konferencji Europejskiego Towarzystwa Leczenia Ran (EWMA) w Londynie oraz pierwszy raz w Polsce podczas VII Forum Leczenia Ran w Zakopanem.