Akupunktura w leczeniu bólu – wskazania i korzyści

7 kwietnia 2025 . Joanna Jaroszewska

Reading Time: < 1 minute

Akupunktura, jedna z najstarszych znanych metod leczenia, wywodzi się z tradycji medycyny chińskiej, liczącej ponad 2 tysiące lat. Choć przez wieki była praktykowana głównie w krajach Azji, dziś jej znaczenie rośnie na całym świecie, również w środowisku medycznym opartym na dowodach naukowych. Szczególne zainteresowanie wzbudza jej zastosowanie w terapii bólu, zwłaszcza przewlekłego, który stanowi poważne wyzwanie kliniczne, społeczne i ekonomiczne.

Współczesne podejście do akupunktury łączy tradycyjne elementy filozofii Wschodu z nowoczesną wiedzą o funkcjonowaniu układu nerwowego. Dzięki rosnącej liczbie badań klinicznych oraz pozytywnym opiniom pacjentów, coraz więcej lekarzy i terapeutów sięga po tę metodę jako uzupełnienie standardowych form leczenia. W tym kontekście warto przyjrzeć się bliżej mechanizmom działania akupunktury, jej wskazaniom oraz efektom, jakie może przynieść osobom zmagającym się z różnymi formami bólu.

Na czym polega akupunktura?

Tradycyjna medycyna chińska postrzega organizm człowieka jako system energetyczny, w którym energia życiowa, zwana Qi, krąży przez sieć kanałów – meridianów. Gdy przepływ energii zostaje zakłócony, pojawia się choroba, ból lub inne dolegliwości. Zadaniem terapeuty jest przywrócenie harmonii poprzez stymulację określonych punktów akupunkturowych na ciele pacjenta za pomocą cienkich igieł.

Współczesna medycyna interpretuje działanie akupunktury w oparciu o wiedzę z zakresu neurobiologii. Wprowadzenie igieł w określone miejsca na skórze powoduje lokalną i ogólnoustrojową reakcję. Dochodzi do aktywacji włókien nerwowych, a następnie do uwalniania endogennych substancji – takich jak endorfiny, enkefaliny, serotonina czy dopamina – które wpływają na przewodnictwo bólowe i regulację nastroju. Równolegle obserwuje się zmiany w obrębie układu współczulnego, poprawę ukrwienia i zmniejszenie stanu zapalnego w miejscu zabiegu.

Niektóre techniki wykorzystują także elektroakupunkturę, czyli łagodną stymulację prądem elektrycznym podłączonym do igieł, co może dodatkowo wzmocnić efekty terapeutyczne. Zabieg trwa zazwyczaj od 20 do 40 minut, a pełna seria może obejmować od kilku do kilkunastu sesji, w zależności od rodzaju schorzenia i reakcji organizmu.

Wskazania do stosowania akupunktury w leczeniu bólu

Bóle kręgosłupa i szyi

Bóle dolnego odcinka kręgosłupa oraz szyi należą do najczęstszych przyczyn ograniczenia aktywności zawodowej i codziennego funkcjonowania. Przewlekły ból krzyża może mieć charakter niespecyficzny, co oznacza, że nie da się wskazać jednej, konkretnej przyczyny. Akupunktura okazuje się skutecznym wsparciem w takich przypadkach, zwłaszcza gdy konwencjonalne metody – farmakoterapia czy fizjoterapia – nie przynoszą wystarczającej ulgi. Badania wykazują, że regularne zabiegi mogą zmniejszyć intensywność bólu, poprawić zakres ruchu oraz zmniejszyć napięcie mięśni przykręgosłupowych.

Bóle głowy, w tym migreny

Migrena i napięciowe bóle głowy znacząco obniżają jakość życia, wpływają na zdolność do pracy oraz relacje społeczne. Akupunktura może być stosowana zarówno w fazie ostrego ataku, jak i w profilaktyce. W badaniach porównawczych zaobserwowano, że osoby poddane serii zabiegów doświadczają mniejszej liczby napadów migrenowych w ciągu miesiąca, a intensywność bólu ulega zmniejszeniu. Mechanizmy te mogą wynikać z wpływu akupunktury na układ serotonergiczny oraz zmniejszenie pobudliwości struktur odpowiedzialnych za generowanie bólu głowy.

Ból pooperacyjny

Zarówno w przypadku operacji ortopedycznych, jak i chirurgii jamy brzusznej czy ginekologicznej, dolegliwości bólowe po zabiegu mogą istotnie wpływać na proces zdrowienia. Akupunktura stosowana jako element wsparcia pooperacyjnego przyczynia się do zmniejszenia natężenia bólu, redukcji zużycia opioidów i skrócenia czasu hospitalizacji. Co więcej, wykazano, że może ograniczać nudności i wymioty pooperacyjne, co również poprawia komfort pacjenta.

Bóle stawów i choroba zwyrodnieniowa

Zmiany zwyrodnieniowe stawów prowadzą do bólu, sztywności i ograniczenia ruchomości. W przypadku stawu kolanowego, który jest szczególnie narażony na przeciążenia, akupunktura może wspierać leczenie objawowe, redukując stan zapalny i poprawiając funkcjonowanie. U osób starszych metoda ta jest ceniona ze względu na łagodność i niewielkie ryzyko działań ubocznych, co czyni ją użyteczną alternatywą dla farmakoterapii niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi.

Fibromialgia i bóle neuropatyczne

Fibromialgia to złożony zespół objawów obejmujący rozlany ból, zaburzenia snu, zmęczenie i nadwrażliwość na bodźce dotykowe. Z uwagi na trudności w leczeniu farmakologicznym, coraz częściej sięga się po metody wspomagające, w tym akupunkturę. Uważa się, że może ona wpływać na przetwarzanie bodźców bólowych w ośrodkowym układzie nerwowym, obniżając ich subiektywne odczuwanie. Podobne efekty obserwuje się w neuropatiach, gdzie uszkodzenia nerwów prowadzą do przewlekłych, trudnych do leczenia bólów.

Bóle menstruacyjne i związane z endometriozą

Kobiety cierpiące na bolesne miesiączki czy endometriozę często szukają nieinwazyjnych metod łagodzenia objawów. Akupunktura wpływa nie tylko na redukcję bólu w obrębie miednicy, ale także może regulować cykl miesiączkowy i łagodzić towarzyszące objawy, takie jak bóle głowy, rozdrażnienie czy problemy trawienne. Mechanizm działania obejmuje zarówno wpływ na gospodarkę hormonalną, jak i modulację układu nerwowego.

Korzyści płynące ze stosowania akupunktury

Naturalna i bezpieczna metoda

W odróżnieniu od wielu terapii farmakologicznych, akupunktura nie obciąża wątroby ani nerek i nie powoduje uzależnienia. Prawidłowo wykonana przez certyfikowanego terapeutę, jest bezpieczna, nawet u osób starszych, przewlekle chorych lub kobiet w ciąży. Możliwe działania niepożądane – jak siniaki, zawroty głowy czy krótkotrwałe nasilenie objawów – są rzadkie i zazwyczaj nie wymagają interwencji.

Uzupełnienie leczenia konwencjonalnego

W wielu przypadkach akupunktura nie musi zastępować leczenia farmakologicznego, lecz je wspierać. Może to oznaczać zmniejszenie dawek leków, ograniczenie ich działań ubocznych oraz zwiększenie skuteczności terapii skojarzonej. Takie podejście jest szczególnie istotne w leczeniu bólu przewlekłego, gdzie długoterminowe stosowanie leków niesie ryzyko powikłań.

Wpływ ogólnoustrojowy

Zabiegi akupunktury często przynoszą nie tylko ulgę w bólu, ale poprawiają także sen, zmniejszają napięcie emocjonalne, ułatwiają relaksację i wzmacniają ogólne samopoczucie pacjenta. To szczególnie ważne w terapii osób z chorobami przewlekłymi, gdzie ból fizyczny często współistnieje z obniżonym nastrojem i lękiem.

Lepsza jakość życia

Pacjenci regularnie korzystający z akupunktury często zauważają poprawę funkcjonowania w codziennym życiu – łatwiej im pracować, uprawiać sport, uczestniczyć w życiu rodzinnym i społecznym. To efekt nie tylko zmniejszenia bólu, ale także wzrostu odporności psychicznej i większej świadomości ciała.

Podsumowanie

Akupunktura jest metodą, która łączy wielowiekową tradycję ze współczesną nauką. Jej działanie potwierdzane jest przez coraz większą liczbę badań klinicznych, a rekomendacje międzynarodowych organizacji, takich jak IASP, wskazują na jej realny potencjał w leczeniu różnych form bólu.

Choć nie jest panaceum i nie zastępuje wszystkich metod leczenia, może znacząco wspierać proces terapeutyczny, zwłaszcza u osób z przewlekłymi dolegliwościami. W czasach, gdy rośnie świadomość pacjentów i potrzeba indywidualnego podejścia do terapii, akupunktura staje się ważnym elementem medycyny zintegrowanej.

Jeśli jest wykonywana przez odpowiednio przeszkolonych specjalistów, może stanowić cenne narzędzie wspomagające leczenie i poprawiające jakość życia wielu osób – od pacjentów z bólem krzyża, przez osoby cierpiące na migreny, aż po tych zmagających się z bólem pooperacyjnym czy chorobami reumatycznymi.

Bibliografia

Więcej artykułów znajdziesz na stronie głównej